خارش پوست سر که به عنوان (scalp pruritus) نیز شناخته میشود، یک مشکل رایج در بین افراد مختلف است. خارش سر میتواند تعدادی از عوامل رایج و غیر رایج را در بر داشته باشد. یا اینکه نشانهای از شرایط پزشکی اساسی باشد. در بعضی موارد، خارش پوست سر ممکن است با پوسته پوسته شدن، لکه ها، برآمدگی و حتی ریزش مو همراه باشد. البته، ریزش مو می تواند هنگام خراشیدن تهاجمی پوست سر رخ دهد یا وضعیت آن بر ساختار یا توانایی فولیکول های مو تاثیر بگذارد.
به گفته آکادمی پوست آمریکا، هر کس هر از گاهی خارش پوست سر را تجربه می کند و این مسئله امری عجیب و غریب یا نگران کننده نیست. با این وجود ممکن است خارش پوست بیش از حد یا ثابت باعث ایجاد نگرانی باشد؛ چرا که در برخی افراد به شکل یک روند عادی و غیرقابل درمان تبدیل می شود. در طی این روند شاید متوجه پوسته پوسته شدن پوست سر خود شوید، یا ریزش مو بیش از حد معمول را تجربه کنید. در اینجا برخی از دلایل شایع خارش پوست سر و ریزش مو آورده شده است که پیشنهاد می شود آنها را دنبال کنید.
خارش پوست سر
عواملی که باعث خارش پوست سر می شوند می توانند ریزش مو را رقم بزنند. بنابراین فارغ از در نظر گرفتن تدابیر لازم برای بهبود این وضعیت، جلوگیری از ریزش مو نیز یک امر مهم و قابل توجه قلمداد می شود.
ما بخش عمده ای از زیبایی خود را مدیون پرپشتی و حجم داشتن موهایمان هستیم اما ریزش مو باعث از بین رفتن این زیبایی می شود. مراقبت از پوست عامل مهمی برای کاهش آسیب به کیسه های ترشحی مو و همچنین بوجود آمدن عوامل رایجی مانند حساسیت، اگزما، تجمع عرق بر روی پوست سر، ایجاد شپش و غیره می شود. در نظر گرفتن تغذیه مناسب و صحیح، کاهش استفاده مکرر از محصولات شیمیایی و تمیز کردن اقلامی که با پوست سر به طور مستقیم در ارتباطند نقش بسزایی در این زمینه ایفا می کنند. در ادامه به بررسی رایج ترین تا مهم ترین عوامل خارش پوست سر خواهیم پرداخت.
شوره سر به طور کلی ناشی از غدد چربی بیش فعال بر روی پوست سر است. به همین دلیل است که شوره سر معمولاً تا سالهای نوجوانی بروز نمی کند، اما هجوم هورمون ها باعث افزایش سطح تولید روغن پوست می شوند.
برخی محققان هم چنین تصور میکنند که شوره سر (به نام seborrhea) با عفونت قارچی سر و کیسه های ترشحی مو ایجاد میشود. علاوه بر تحریک کردن پوست سر و ایجاد خارش، شوره میتواند ریشه مو را تضعیف کرده و منجر به ریزش مو شود. با این حال، ریزش مو مربوط به شوره سر بسیار نادر است. این تنها در مواردی رخ می دهد که شوره سر شدید باشد و برای مدت طولانی بدون درمان باقی بماند.
شوره سر
با اینکه توصیه کلی بر این است که همیشه لازم نیست تا موهای خود را بعد از ورزش بشویید و گاهی شامپو گیاهی بزنید، اما اجتماع عرق بر روی پوست سر عامل مهمی برای خارش سر محسوب می شود. بنابراین اگر ورزش روزانه انجام می دهید، و پوست سر تان حس خارش دارد حتما یک دوش عادی و شستشو سر را جدی بگیرید.
انجام این شستشو به فعالیت بدنی شما و شدت خارش بستگی دارد. بنابراین هر شخصی می تواند بسته به نوع عادات و آگاهی از روند سلامت موهای خود یک روتین عادی را برای شستشو سر برگزیده، و از خارش پوست سر رهایی یابد.
حدود ۵۰ درصد از افرادی که با مشکل پسوریازیس زندگی میکنند، خارش پوست سر را تجربه می کنند. این بیماری ممکن است باعث شکل گیری حالت های زیر شود:
پسوریازیس که باعث خارش پوست و ایجاد زبری روی پوست سر و یا بقیه بدن میشود، یک بیماری خود ایمنی مزمن است. بهترین راه برای کنترل و بهبود پسوریازیس برای کنترل خارش پوست سر این است که از شامپوهای دارویی که حاوی اسید سالیسیلیک هستند، استفاده کنید.
همانند عفونتهای قارچی، پسوریازیس معمولاً بر قسمت پشت سر تاثیر می گذارد و می تواند باعث «شوره سر» نیز شود. این بیماری معمولا با ترکیبی از شامپو ها و گاهی، درمان تخصصی مورد بهبود قرار میگیرد. دومین درمان برای پسوریازیس پوست سر، اغلب یک شامپو مبتنی بر زغال است. درمانهای وابسته به استروئید بیشتر برای پسوریازیس توصیه میشوند که پوست سر را (به جای دیگر قسمت های بدن) تحتتاثیر قرار میدهد.البته تشخیص بهتر بر عهده پزشک متخصص است.
در موارد مرتبط با خارش پوست سر شدید، واکنش های آلرژیک به مواردی مانند رنگ مو می تواند باعث ایجاد حالت خارش شدید و ریزش مو شود. بسیاری از افراد به برخی ماده های معمول موجود در رنگ مو حساسیت دارند و از این رو ممکن است در مقایسه با شخصی که این مشکل را تجربه نمی کند، خارش سر بیشتری را تجربه نمایند. در اصل، پارافنیلن دی آمین (PPD) قادر به ایجاد ریزش شدید مو و خارش پوست سر در افراد حساس است. التهاب و خارش همچنین می تواند مانند بثورات یا حساسیت به نظر برسد.
به عنوان مثال، آیا به پوست سرتان پس از رنگ کردن موهایتان توجه کرده اید؟ ممکن است نسبت به رنگ واکنش آلرژیک داشته باشید. خوشبختانه، این موضوع معمولا به تنهایی از بین میرود. فقط سعی کنید از مرتبه دوم رنگ مو برای جلوگیری از خارش پوست سر، همان ماده شیمیایی را امتحان نکرده، و اگر مطمئن نیستید که به چه ماده ای حساسیت دارید، موضوع را با متخصص پوست و مو در میان بگذارید. چون در برخی موارد مسائل بهداشتی دیگر می تواند عامل خارش پوست سرتان باشد.
جلوگیری از ریزش مو
اگر اقدامات احتیاطی لازم را در رابطه با مراقبت از موهایتان انجام ندهید، پوست سر درست مانند بقیه بدن شما در مقابل آفتاب، سوزانده میشود. این به آن معنی است که استفاده از یک کلاه یا پوششی برای سر در مواقع مختلف، اجباری است. البته جای نگرانی نیست! این مشکل مانند اغلب آفتاب سوختگی ها در نهایت محو خواهد شد، اما اگر خارش در اثر سوخت پوست سر به واسطه نور خورشید شما را آزار می دهد باید از محصولات مراقبتی برای التیام آن استفاده نمایید.
علاوه بر ایجاد خارش و سوزن شدن پوست سر، آلوپسی آرتا می تواند باعث ریزش مو نیز شود. این مشکل می تواند در لکه های مدور طاسی ایجاد شود. این بیماری هنگامی ایجاد می شود که سیستم ایمنی بدن به فولیکول های مو سالم حمله کند. بیماری آلوپسی آراتا اغلب در افرادی که سابقه خانوادگی سایر بیماری های خود ایمنی مانند دیابت نوع یک یا روماتیسم را دارند، رخ می دهد.
فولیکولیت التهاب کیسههای ترشحی مو است. این بیماری معمولا توسط باکتریها یا قارچها ایجاد میشود. و میتواند روی پوست سر یا هر جایی که مو رشد میکند، رخ دهد. علاوه بر ایجاد برجستگی کوچک، خارش پوست، فولیکولیت که روی پوست سر تاثیر میگذارد میتواند باعث شکل گیری ریزش مو نیز شود. با انجام درمان درست، مو معمولا رشد میکند. اما در موارد نادر، شرایط پیش آمده می تواند باعث ریزش مو دائمی شود.
لیکن پلان مویی (lichen planopilaris) یک بیماری التهابی پوست سر است، که عموما می تواند ناشی از سیستم ایمنی معیوب باشد. این بیماری در خانم های جوان افزایش می یابد و می تواند ریزش مو به همراه خارش پوست سر را، ایجاد کند:
تاولها از جمله نشانه های مرتبط با این بیماری هستند. اگر کیسههای ترشحی مو به صورت برگشت ناپذیر دیده شوند، ریزش مو در این شرایط میتواند دائمی باشد.
اگزما (یا التهاب پوست که آن را دچار خارش شدید می کند) میتواند روی پوست سر هم رخ دهد (نوعی اگزما بنام اگزما سبورئیک که در پوست سر به وجود می آید). طبق گفته متخصصان پوست، این مشکل باید بدون درمان از بین برود. اما برخی از افراد برای رفع این مشکل به کمک های بیشتر احتیاج دارند. سعی کنید روزانه موهای خود را با یک صابون و شامپو ملایم تمیز کنید. و اگر نتوانستید خارش پوست سرتان را از این جنبه درمان کنید حتماً موضوع را با پزشک در میان بگذارید.
خارش سر
شاید تعجب آور باشد که بدانید شپش سر، چیزی نیست که فقط در دوران مدرسه برای افراد رخ دهد. متاسفانه، بسیاری از افراد در سنین بزرگسالی نیز دچار شپش سر و از قبال آن خارش پوست سر نیز می شوند. از آنجا که شپش موهای روشن را ترجیح میدهند، می توانید اثرات وجود شپش را درون موهایی با رنگ های خاص مشاهده کنید. اگر دچار چنین مشکلی هستید راه های متعددی وجود دارد که می توانید برای پیشگیری از پیشروی شپش انجام دهید. سعی کنید لباس و حوله مورد استفاده خود را شسته یا تغییر داده و از محصولات مراقبت کننده مانند شامپو مناسب استفاده کنید.
زخم هایی که توسط کنه های ریز در رابطه با جرب ایجاد می شوند، می توانند باعث خارش پوست سر شوند. این بیماری مسری است و می تواند گسترش یابد؛ بنابراین باید سریعاً آن را درمان کنید. (از آنجا که بسیار مسری است، سایر اعضای خانواده شما نیز باید تحت درمان قرار گیرند.) پزشک برای از بین بردن جای زخم سرتان دارویی تجویز می کند و ناراحتی حاصل از آن، باید طی چند هفته از بین برود. در ضمن برای اطمینان بیشتر باید، ملافه ها، حوله ها و لباس هایی را که با آنها در تماس بوده اید را بشویید.
روغن مو گیاهی عامل مهمی برای جلوگیری از ایجاد یا بدتر شدن روند خارش پوست سر محسوب می شود. در حقیقت روغن مو که به پوست سر اعمال می شود جلوی روند فعالیت باکتری ها را گرفته، و فضایی غیر ملتهب و تسکین بخش برای پوست سر ایجاد می کند.
روغن ترکیبی گیاهی سوپر میکس مو عموماً نیازی به شسته شدن ندارد، اما اگر به فکر یک شامپو ملایم برای کنترل وضعیت چربی پوست یا خشکی بیش از حد آن هستید می توانید از شامپو فول گیاهی دو فاز میکس استفاده کنید، تا آلودگی ها از کف سر پاک شده و یک حالت متعادل در پوست سر تان ایجاد شود. لازم به ذکر است که این دو محصول برای کنترل ریزش مو نیز بسیار موفق عمل می کنند و تاثیر مثبت خارش و ریزش مو را خنثی می نمایند.